Szczegółowe informacje nt. dyplomowania znajdują się na platformie e-learningowej – znajduje się tam cała potrzebna dokumentacja, szablon pracy dyplomowej, wymogi merytoryczne (zał. nr 3) czy wzór bibliografii. Odpowiedzi na wiele często zadawanych pytań można znaleźć także regulaminie określającym zasady dyplomowania.
Poniżej zamieszczamy poradnik ułatwiający pisanie pracy. Przypominamy także artykuł omawiający kwestie związane z prawami autorskimi i majątkowymi, które często interesują dyplomantów.
Jak napisać pracę dyplomową?
- Są różne szkoły tworzenia prac dyplomowych: jedni zaczynają od kwerendy źródeł i przyswojenia wiadomości na dany temat, inni piszą najpierw wszystko, co wiedzą, a dopiero później konfrontują przygotowany tekst z publikacjami naukowymi. Pierwsza metoda bywa dokładniejsza, druga zwykle zapewnia większą oryginalność – będąc tego świadomym, łatwiej wybrać odpowiednią dla siebie ścieżkę
- Często trudno jest napisać pierwszą stronę, i to znacznie bardziej niż wszystkie kolejne. Jeśli nie masz w tym momencie pomysłu na wstęp, nie blokuj się – zacznij od innego miejsca pracy.
- Nie bój się pisać wersji roboczych kolejnych rozdziałów. Praca dyplomowa nie musi być od początku idealna. Znacznie lepiej jest wyrzucić z siebie wszystkie pomysły i później je przeredagować niż zastanawiać się już na samym początku dziesięć razy nad każdym słowem. Nie ma czegoś takiego jak praca idealna, więc nie ma potrzeby próbować stworzyć ją przy pierwszym podejściu.
- Nie jest trudno znaleźć odpowiednie źródła bibliograficzne, jeśli wie się, gdzie szukać. Obok tradycyjnych bibliotek* dobrym wyborem jest skorzystanie z baz JSTOR, Scopus i Web of Knowledge czy portali w rodzaju Academia.edu, Google Scholar i ResearchGate. Zawierają one książki, publikacje, materiały konferencyjne i inne teksty, które na pewno okażą się przydatne. *Wbrew pozorom Internet to nie jedyne źródło informacji we współczesnym świecie i w bibliotekach znajdzie się coś dla każdego informatyka – Wrocław oferuje dostęp do wielu księgozbiorów. Przypominamy też, że oprócz naszej biblioteki można po okazaniu dowodu osobistego albo legitymacji studenckiej skorzystać choćby z zasobów czytelni Politechniki Wrocławskiej albo Uniwersytetu Wrocławskiego i innych uczelni.
- Zamiast przepisywania wszystkich źródeł z przypisów do bibliografii i ich ponownego redagowania można sięgnąć po gotowe menedżery bibliografii takie jak Zotero czy Mendeley, które wygenerują gotowy spis jednym kliknięciem.
- Uwaga na źródła internetowe na czele z Wikipedią – bywają one pomocne, zwłaszcza te obcojęzyczne, ale do tekstów, które nie przeszły recenzji naukowych, należy podchodzić z pewną dozą ostrożności. Poza tym nie da się ukryć, że bibliografia złożona w większości z linków do stron w sieci wygląda po prostu mało profesjonalnie.
- Chociaż praca dyplomowa dotyczy specjalistycznego tematu, powinna być zrozumiała nie tylko dla ekspertów. Warto pamiętać, że o wartości wywodu nie świadczą nasycenie go technicznym żargonem i zdania wielokrotnie złożone, a sama treść. Aby upewnić się, że nasz język nie jest zbyt skomplikowany, można wkleić jego fragment na stronach przeznaczonych do analizy złożoności i trudności tekstu takich jak jasnopis.pl czy logios.pl.
- Czytelność dotyczy także kodu – nawet jeśli mamy wrażenie, że objaśnia się niemal sam dzięki sensownie nazwanym zmiennym i przestrzeganiu innych dobrych praktyk, wciąż może nie być do końca zrozumiały dla innych osób niż autor (a po upływie pewnego czasu także dla niego samego). Zaradzić mogą temu dokładne komentarze.
- Nie ma nic gorszego niż fantastyczna merytorycznie praca, która razi błędami ortograficznymi i interpunkcyjnymi. W razie wątpliwości można skorzystać z gotowych narzędzi do analizy poprawności językowej takich jak Grammarly czy LanguageTool – są o wiele lepsze niż podpowiedzi oferowane przez klasyczne edytory tekstu.
- Łatwiej wychwycić cudze błędy niż własne, szczególnie jeśli pracuje się nad czymś długo. Przed oddaniem pracy warto poprosić kogoś o jej przeczytanie i podzielenie się uwagami. Może to być inny wykładowca, znajomy ze studiów czy nawet ktoś z rodziny – każda wskazówka będzie cenna. Dobrze też sprawdzić tekst nie w wersji elektronicznej, a po wydruku: niektórym osobom łatwiej wtedy zauważyć różne usterki. W idealnych warunkach korektę powinno się przeprowadzić po odstawieniu tekstu na pewien czas – po spędzeniu z nim wielu godzin przestaje się widzieć błędy.
- Systemy kontroli wersji i autozapis w zwykłym edytorze tekstu lub pisanie w Google Docs mogą zaoszczędzić wiele godzin żmudnego odtwarzania utraconej pracy.
- Póki nie jest się autorem bestsellerów, pisanie w kółko o tym samym nie wzbudza entuzjazmu żadnego z czytelników. Lepiej przedstawić coś zwięźle, ale na temat, niż sztucznie nadmuchiwać tekst.
- Od pewnego czasu modne jest używanie w publikacjach naukowych pierwszej osoby liczby pojedynczej. Nie jest to jednak standardem i wciąż wielu badaczy uważa, że to niepotrzebne uzewnętrznianie się. Lepsze mogą się okazać formy bezosobowe – jeśli wywód jest ciekawy, nie pogorszy to jego odbioru. Warto też pamiętać o zastosowaniu liczby mnogiej. Wbrew pozorom w nauce nie powiększa ona dostojeństwa autora jak pluralis maiestatis („My, król…”), ale przydaje mu skromności – jest to tzw. pluralis modestiae.
- Dla jasności wywodu kompozycja pracy powinna być logiczna i spójna, ale szkoda też odrzucać ciekawe odkrycia, które nie pasują do toku głównego wywodu – warto je zamieścić w ekskursie załączonym na jej końcu. Może z niego też później powstać osobna, ciekawa publikacja!
- Efekt utopionych kosztów nie obejmuje sytuacji, kiedy napisze się już pracę dyplomową i uzyska się absolutorium. Zawsze lepiej się zmobilizować i przejść przez egzamin dyplomowy niż w ostatnim momencie porzucić studia. Informatyka czy inne kierunki techniczne wciąż też jeszcze robią wrażenie na pracodawcach, więc warto ten wpis w CV mieć – albo po prostu zrobić to dla własnej satysfakcji.
Jeśli interesują Cię bardziej szczegółowe kwestie związane z uprawianiem nauki i przygotowywaniem pracy oraz pisaniem tekstów naukowych, sięgnij po odpowiednie książki, na przykład:
– Becker H., Warsztat pisarski badacza, tłum. P. Tomanek, Warszawa 2020.
– Eco U., Jak napisać pracę dyplomową, Warszawa 2008.
– Heller M., Jak być uczonym, Kraków 2017.
Zasady tworzenia przypisów w pracy dyplomowej
- Większość przypisów bazuje na podobnym schemacie. Kluczowe są zawsze informacje o autorze, tytule, roku wydania oraz stronach. W przypadku monografii i artykułów w wydawnictwach zwartych uwzględnia się też zawsze miejsce wydania, a w tekstach zamieszczonych w czasopismach – nazwę periodyku oraz jego numer.
- Część elementów przypisów nie jest stała. Są one też po części fakultatywne. W pracach pisanych pod redakcją zawsze trzeba umieścić skrót red. i opatrzyć go właściwymi nazwiskami, podobnie przy przekładach – skrót tłum. jest obligatoryjny. Niekoniecznie trzeba zamieszczać za to informacje o wydaniu (wyd.), choć jest to wskazane, czy o wydawnictwie – od tego ostatniego coraz częściej się odchodzi.
- Tytuły zapisujemy kursywą. Podtytuły wprowadzamy po kropce (np. Python. Wprowadzenie)
- Przy cytowaniu tekstu po raz drugi z rzędu wystarczy w przypisie napisać frazę „Tamże” oraz stronę.
- Kiedy w pracy występuje tylko jeden tekst tego samego autora, przy kolejnym cytowaniu (ale nie z rzędu) w przypisie należy podać po nazwisku wyrażenie dz. cyt. i stronę.
- Kiedy w pracy występuje wiele tekstów tego samego autora, przy kolejnym cytowaniu (ale nie z rzędu) w przypisie trzeba podać po nazwisku kawałek tytułu oraz wielokropek (np. A. Sweigart, Automatyzacja…).
- Przy odwoływaniu się do wielu tekstów jednego autora w tym samym przypisie wystarczy tylko za pierwszym napisać inicjał imienia i nazwisko – za każdym kolejnym razem zastępuje się je słowem tenże lub idem (jeśli jest to mężczyzna) bądź taż lub eadem (jeśli to kobieta).
- W odwołaniach do publikacji obcojęzycznych należy stosować polską terminologię (np. na oznaczenie strony s. zamiast pp.).
- Zalecamy sporządzanie przypisów dolnych, nie końcowych. W większości są bardziej czytelne.
- Najlepiej tworzyć przypisy z wykorzystaniem odpowiednich funkcji w edytorze tekstu („Wstaw przypis dolny”). Robienie tego ręcznie jest nieco karkołomne, nie wygląda to też profesjonalnie.
Monografia
Skrócony schemat: autor, tytuł, miejsce i rok wydania, strona.
Przykład: R. Martin, Czysty kod. Podręcznik dobrego programisty, tł. P. Gonera, Gliwice 2014, s. 100.
Artykuł w wydawnictwie zwartym (monografia, publikacja pokonferencyjna, praca zbiorowa)
Skrócony schemat: autor artykułu, tytuł artykułu [w:] tytuł całości, redakcja, miejsce i rok wydania, strona.
Przykład: A. Kornecka, Umysł testujący: studium przypadków mobilnych [w:] Testowanie oprogramowania w praktyce, red. A Roman, K. Zmitrowicz, Warszawa 2020.
Artykuł w czasopiśmie
Skrócony schemat: autor, tytuł, „nazwa czasopisma w cudzysłowie”, rok wydania, numer czasopisma, strona.
Przykład: J. Sarkar, Wanted! A Mathematician, „Statistics and Application” 2020, nr 2, s. 12.
Tekst w internecie
Autor – jeżeli podano, tytuł tekstu, link, dostęp, np.: (dostęp: 23.02.2021 r.)
Przykład: G. Kubera, Przyszłosć storage’u, https://www.computerworld.pl/news/Przyszlosc-storage-u,425687.html (dostęp 23.02.2021 r.)
Zasady tworzenia bibliografii
- Bibliografia powinna być w porządku alfabetycznym. Może być ponumerowana dla większej czytelności.
- W bibliografii – odwrotnie niż w przypisach – najpierw podaje się nazwisko, potem inicjał.
Przykład: Martin R., Czysty kod. Podręcznik dobrego programisty, tł. P. Gonera, Gliwice 2014, s. 100. - W przypadku artykułów – niezależnie od miejsca publikacji – należy podać pełen zakres stron, nie tylko te, do których się odwoływaliśmy w przypisach.
Przykład: Sarkar J., Wanted! A Mathematician, „Statistics and Application” 2020, nr 2, s. 1-14.